Osmanlı Devleti'nden intikal eden en zengin ve değerli arşiv malzemesi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'ndadır. Osmanlı Devleti'nin merkez teşkilâtı kuruluşlarından olan Divân-ı Hümâyûn, Bâb-ı Defterî ve Bâb-ı Âsafî (Bâb-ı Âli) ve bunların çeşitli daire ve kalemlerine ait sicil, defter ve vesikaları ihtiva eden Başbakanlık Osmanlı Arşivi, sahip bulunduğu arşiv malzemesinin hususiyeti itibariyle, bu dönem için devlet arşivi vasfını taşımaktadır.
Osmanlı Devleti'nde evrakın muhafaza edildiği "mahzen" olarak kullanılan ilk yer Yedikule'dir. Oradan Atmeydanı'na nakledilen arşivler, bilâhare Topkapı Sarayı'nda Hazine-i Âmire ve Enderûn-ı Hümâyûn'a yerleştirilmiştir.
Devletin arşiv evrakının bulunduğu yerlerin farklı semtlerde olması ve resmî muamelelerin yürütülmesindeki güçlük sebebiyle, Sultan Abdülmecid'in 19 Zilkade 1262 (1846) tarihli irâdesi gereğince, modern bir arşiv binasının inşasına başlanılmış ve h. 1265/m. 1849 tarihinde ilk modern Hazine-i Evrak binası tamamlanmıştır.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Şube Müdürü değerli hemşehrimiz Hayatı Gülboy’un Erzincan ve Kemah ilçesi ile ilgili çalışmaları takdir’e şayandır. www.kemahtarihi.com ve www.recepbabacan.com sitelerimiz ile bu güzel haberleri kendi hücre-i hafzalamızda yoğuruyor ve sizlerin okunmasına müsait bir duruma getiriyor ve istifadelerinize sunmaya çalışıyoruz.
Erzincan ve Kemah İlçemiz ile ilgili Arşiv Belgelerini tek tek kayıt ediyor ve Kemah ibaresinin geçtiği her yeri ince eleyip sık dokuyoruz. Kemah ilçemiz ile ilgili vermiş olduğumuz haberlerin spot başlıklarını artık detaylı bir şekilde yayınlayacağız.
İlk olarak bizce fevkalede önemli olan ve bugüne kadar kimsenin bilmediği bir belgeyi hem Osmanlıca orijinal metniyle, hem transkripsiyonu ile birlikte ve Türkçeye çevrilmiş haliyle yayınlıyoruz.
26 Aralık 1914 tarihinde Erzurum Valisinden o dönemin Dahiliye Nezaretine yani İçişleri bakanlığına yazılan telgraf.
Bu telgraf metninde Kemah ilçemizdeki insanlarımızın sırtlarında tam 4 ton arpayı taşıyarak Erzincan’a ulaştıkları ve Milli Mücadele yıllarının en zor dönemlerinde hep Erzincan ve Kemah imzası bulunduğunu söylüyor.
Çanakkale Mahşeri yazarı Mehmet Niyazı’yi şimdi daha iyi anlıyoruz. Ne diyordu Mehmet Niyazi “Pötürgeliler ve Kemahlılar siz ne eli öpülesi insanlarsınız”…
B.O.A, DH. İ.UM.EK, 5 / 68 – 1 ve 2
Erzincan ve Kemah halkının, vatan uğrunda gayret gösterme örneği olarak, ordu için sırtlarında 232 ton erzak taşıdıkları hakkında, Erzincan Mutasarrıfı Memduh Bey’in
Erzurum Valisi Hasan Tahsin Bey’e gönderdiği telgraf
26 Aralık 1914
(Sadeleştirme)
[Erzurum Valisi’nden],
Erzincan Mutasarrıfı tarafından bildirilen ve vatan uğruna gayret göstermenin güzel bir örneği olan bu konuyu, tüm takdir duygularımla arz ederim.
26 Aralık 1914,
[imza] Erzurum Valisi Hasan Tahsin [Uzer]
[Erzincan Mutasarrıfı Memduh Bey’den Erzurum Valisi Hasan Tahsin Bey’e],
26 Aralık 1914,
Telgraf sureti,
Erzincan halkı 13 günden beri tüm işlerini bırakarak, Erzincan’dan Hancıçiftliği [Hancıciftliği köyü, Merkez, Erzincan] köyüne kadar sırtlarında erzak taşımışlardır. Memurların bir kısmı da halka yardım etmiştir. 23 Aralık Çarşamba günü tüm resmi daireler tarafımdan tatil edilmiş ve Milletvekili halet Bey, Maliye Müfettişi Turhan Bey, Muhasebe Katibi Macit Bey ve benim de bulunduğum bir heyetle tüm memurlar erzak taşıma işine katılmıştır. Şimdiye kadar taşınan erzak dışında, bölge halkı tarafından getirilmesi taahhüt edilen 228 ton arpa da parça parça nakledilmektedir. Hancıçiftliği’nin doğusunda bulunan köylerin halkı da, erzakı sırtlanarak Sörperan’a [Demirpınar köyü Üzümlü, Erzincan] getirmektedir. Ayrıca Kemah Kazası’nın bütün halkı sırtlarında 3.000 kıyye [yaklaşık 4 ton ] arpa olduğu halde 25 aralık günü Kemah’tan ayrılmış ve bugün Erzincan’a ulaşmıştır. Durumu arz ederim.
[imza[ [Erzincan Mutasarrıfı Memduh Bey]
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
[Transkripsiyon]
[Erzurum Valisi’nden],
Dahiliye Nezareti’ne
Hamiyet-i vataniye ye bir misal-i Güzin teşkil eden Erzincan Mutasarrıfı’nın telgrafını takdiren arz ediyorum.
Fi 13 Kanunievvel [1[330 [26 Aralık 1917]
[imza] Erzurum Valisi Tahsin
[Erzincan Mutasarrıfı(ndan Erzurum Valisi’ne]
Fi 13 Kanunıevel [1]330 [330 [26 Aralık 1914]
Suret,
Erzincan’dan Hancıçiftliği menziline kadar on üç günden beri Erzincan ahalisi çarşıyı ta’til ederek sırtlarında erzak nakl etmekde idi, evvelce me’murun kısmen bu nakliyata iştirak etmiş idi, bu Çarşamba günü de deva’ir ta’til-i acizileriyle Meb’us Halet Bey ve Maliye Müfettişi Turhan ve ba’zı muhasebat mümeyyizi Macid Beyle bi’lumum me’murin ile birlikte mezkur karyeye kadar erzak nakl edildi, şimdiye kadar nakl etdiklerinden ma-ada ahali-i mahalliye 228.000 kilo arpayı sırtlarında mezkür karyeye kadar nakli ta’ahhüd ederek her gün peyderpey götürmektedirler, oradan ötesinde kura ve nevahi ahalisi tarafından Sörperan’a kadar sırtlarıyla taşımakda oldukları ve Kemah Kazası bi’l-umüm eşraf-ı ahalisi sırtlarında üç bin kıyye arpa olduğu halde dünkü gün Kemah’dan çıkarak şimdi Erzincan’a muvasalat etdikleri arz olunur.
[imza] [Erzincan Mutasarrıfı]
